
mai. Kan hriatthiam loh min hrilhfiah saka, a
nihna tak min kawhhmuhtu nilo mahse
ngaihdan thar min petu a ni mahna.
Kan khawvel hmartawp vur ram,
kumkhat pawh nikhat ang maia awm
]
hinna
hmunah rannung chikhat Leming an tih ho an
awm a. He rannung hi sazu (rodent)
chhungkua, ha hmaia an eitur chip
]
hin hote
zinga mi ni ve a. Zuhrai nen hian a len zawng
ah chuan an intiat vel a. Nimahsela, an mei a
sei ve lova, an hmui pawh a zum ve lo, Sazupui
emaw Bui kan tih hote nen an inang mah
zawk. Mahse, an beng a sei ve lo. Kan sawi tak
ang khan, hmar tawp ramah hian thla ruk
chhung ni eng an hmu a, thla ruk chhung chu
zan ang deuhin a awm kan tih kha. Ni lan
chhung hian thlasika an eitur an chhek lawk a,
Eskimo hote chuan an chin ve ngai loh avangin
an thlasik tla tur ramsa an la khawm
]
hin.
Rannung erawh chu an pukah an tawmbo a.
Nipuiah an rawn vak chhuak leh
]
hin.
Nungcha
]
henkhat erawh chu thlasikah
chhimtawp lamah an pem a, nipuiah an rawn
inlar leh
]
hin.
Tuna kan sawi tak, Leming hote hian
kan rama Sazu ang bawkin eitu an ngah ve tho
mai. Vur ram Savawm, Sihal, Chinghnia,
Chhimbuk, Mupui, Sanghar, Keite, Vatawk,
Gofwits hote hian an ei
]
hin a. Anni Leming
hote pawh hian hnim hnahno bakah Sava tui
te, an note keu hlim te an ei ve bawk
]
hin. Kum
tin khaw awm dan (lum leh vawt leh ni eng)
hmuh rei dan a inang lova. Thlasik a nat loh
deuh
kumah
chuan hnimhnah a chawrno rei
bik a. Leming hote pawh hian eitur
hnianghnarin an hmu thei a. Nupui laia raw
intawllen Sava hote tui leh an note keu hlim
eitur a tam phah a. Hengte avang hian Leming
hote tan inthlahpunna chance an neih rei phah
a. Thlasik a rala nipui a rawn inherchhuah leh
meuh chuan an pung hluai
]
hin a. Sazu hote hi
Pu C. Rokhuma'n a pa in an note ei ching anga
a sawi ang hi an nilo a. A nu raipuar hian a
naupai tana chaw
]
ha a mamawh ang a hmuh
loh chuan an note an ei mai
]
hin a lo ni zawk.
An tlem lai berin hectare khat (10,000 Sq
Metre) khatah pahnih-pathum emaw lek anga
chhut chhuah a ni a. Hetia eitur an hmuh
]
hat
kumah erawh hi chuan nipui a rawn inher
chhuah meuh chuan an pungchho hluai
]
hin.
Hetianga an pun hnuah hian a huhova ral beih
an chin avangin nungcha dang rawn intawllen
hote an tlem phah hial
]
hin. Hetia chhungkaw
kallam (pungchho zel) an nih lai hian hectare
khat zelah kum 3/4 danah chawh rualin 35-40
vel zela chhutchhuah an ni a. An tam
vawrtawp ah hian 250-350 ang vel an ni
]
hin.
An hmuh apiang an vaihma hmiah hmiah a ni
ber mai.
Rannung hote hi mihring aia an
danglamna chu an tam poh leh an chen chereu
hma a ni maia, a tuk lama mi tu ran dah khawl
ve thiam siloh avangin
]
ampui mithi hmabak
an nih an in hre der bawk lo. An tam tham em
avang hian eitur awm chhun chu an hre rang
hle
]
hin. An intam chhuah avang hian eitur
inchuh avangin an in that fova, chenna in tur
inchuh a lo ngai hawk nen, chutihlaiin a nu
raipuar kohamin an note a lo ei fo mai bawk
nen, hetiang dinhmun ah pawh ding
mahse,
]
ampui mithi an tawk dawn tih an hre
ve silo. An vah kual fe hnuah an dinhmun an
hre chauh mai si a. An vah chauh hnep hnuah
khawdanga vehbur khawn turin mahni rinna
mualah an kal darh ta sung sung mai a.
Naupang leh upa lam hote leh damlo hote
chauh in nghak ah an dah emaw tih mai turin
an vakchhuak a, an hmun rauh san hi nungcha
dang ten an rawn luah ve nghal a, ril
]
am
chauh tawh lamah kal chhuak an ni bawk a.
}
amchhawl avanga chau, harh chhuak zo ta lo
an tam, an hmelma ten an lambun ve chhen
bawk nen. Survival of the Fittest (a ruh no no
chhuak ah) tih dinhmuna an awm miau
avangin a fing apiang an ding chang a. Kawng
zawn chawpah kal tumna bik pawh nei lova
AGRI MAG ZORAM LONEITU APRIL - JUNE. 2006
-